Depolar, Kasaplarla Rekabet Ediyor!

Z Kuşağı, 1997-2012 yılları arası doğanları yani günümüzde 13-28 yaş arasındaki gençleri özellikle 2005 sonrası doğanları tanımlamak için kullanılıyor.

TÜİK’in verilerine (*) göre 2024 sonu itibariye nüfusun %24’ü Z Kuşağı olup 15-24 yaş arası gençlerin, %47’si iş gücüne dahil ve bunların %83’6’sı istihdam ediliyor.

Çalışma dünyasındaki iş gücüne katılan Z Kuşağı, özellikleri ve beklentileri ile bütün işlerde olduğu gibi depolama (**) için insan kaynakları (İK) uygulamalarını da yeniden şekillendiriyor.

Daha önceki her kuşak, hatta Y veya Millenyum kuşağı bile Z Kuşağı kadar dikkat çekmedi. Z Kuşağı, kendisine en yakın kuşak olan Y Kuşağından bile çok farklıdır. Örneğin Z Kuşağı, iş yerinde esnek çalışmaya, özerkliğe, gelişim fırsatlarına, huzurlu ortama, ruh sağlığı desteğine, teknolojiye, kapsayıcılığa ve farklılıklara, şeffaf iletişime, amaç birlikteliğine, dünya sorunlarına, çevreye çok daha fazla önem veriyor. İnternetin, sosyal ağların ve akıllı telefonların olduğu dijital ortamda doğan Z Kuşağının özellikleri ve beklentileri, önceki kuşaklara nazaran iş gücü ortamını ve iş gücü ile ilgili uygulamaları da çok daha fazla değiştirecek ve şekillendirecek.

Z Kuşağı, önceki kuşaklar için uygulanan hiyerarşik yapı, katı çalışma saatleri, performans değerlendirme gibi geleneksel İK uygulamalarını sorguluyor. Z kuşağının özellikleri ve beklentileri, şirketlerin İK uygulamalarını yeniden değerlendirmeye zorluyor. Bu değişimlere uyum sağlayamayan şirketler, genç yetenekleri çekmek ve çekebilse bile elde tutmakta zorlanabilir.

Z Kuşağı’nın iş gücüne katılımı, İK uygulamalarının yeniden tasarlanmasını gerektiriyor. Z Kuşağının özelliklerini ve beklentilerini anlamak, onları işe almak ve elde tutmaya yardımcı olacaktır ki bu da İK uygulamalarında köklü değişim gerektirir.

Depolar, mavi yaka ve gri yaka iş gücü için sadece kendi arasında değil diğer iş kolları (sektörler) ile “rekabet” ediyor. Üretim, sağlık, perakende, turizm, HORECA, depolama ve hatta kasaplık (***) gibi işler, Z Kuşağını kendine çekmeye çalışıyor. Bu rekabet, Z Kuşağı istihdamını zorlaştırıyor. Örneğin UKWA’nın çalışmasına göre depolama şirketlerinin %73’ü “depo çalışanı” ve %60’ı “forklift operatörü” temini için sorun yaşıyor. Depolar, Z Kuşağını işe almak ve sonra onları işte tutabilmek için “rakiplerinden” daha doğru hareket etmelidir. Depolar, aksi takdirde nitelikli iş gücünü diğer sektörlere ve hatta kasaplara kaptırabilir. Öte yandan nitelikli gençleri işe çekmek ve onları işte elde tutmak için akıllı yöntemler geliştiren ve uygulayan yapan depolar, sadece kendi iş kolundaki rakiplerine değil rakip sektörlere karşı rekabet üstünlüğü elde edebilir.

Depolama, yeterli sayıda nitelikli iş gücü temininde mükemmel fırtına içindedir. Bu mükemmel fırtına, aslında Kırmızı Pazartesi’dir. Zira bunun olacağı, yıllar öncesinden bellidir. Özellikle Pandemi sonrası e-ticaretin beklenen fazla büyümesi, depo alanı (m2) ve depo çalışanlarına yönelik talebi artırırken, operasyonel performansı ve büyümeyi tehdit eden iş gücü sıkıntısı yaşanıyor. Şirketler, Z Kuşağından önceki dönemlerde bu kadar zorlanmıyordu. Z Kuşağını kendisine çekmek için farklı şeyler yap(a)mayan depolama, çok yakında nitelikli insan kaynağı istihdam edememenin sorunlarını iyice hissedecektir.

Baby Boomers, X Kuşağı ve kısmen Y Kuşağı olan bugünün depolama yöneticileri için Z Kuşağını kendi şirketine nasıl çekebileceği ve onları şirkette nasıl tutabileceği hayati sorundur. Verimliliği, gelir artışını, rekabeti ve müşteri memnuniyetini en üst düzeye çıkarmaya odaklanan bu yöneticiler, bunların gerçekleşmesini sağlayacak mavi yaka ve gri yakalı pozisyonlar için yeterli sayıda nitelikli Z Kuşağını işe almakta ve işe alınanları elde tutakta zorluk yaşıyor.

Bugünün yöneticileri, örneğin ” tembel, telefonsuz yaşayamaz, hemen müdür olmak istiyor, sık sık iş değiştiriyor, söz kesiyor, çok sorguluyor” gibi klişelerle Z Kuşağını eleştirmek yerine onların güçlü yönlerini şirketleri için kullanmalıdır. Doğru IK uygulamaları ile Z Kuşağı sayesinde depolama için hem teknolojik olarak gelişmiş hem de insan odaklı gelecek sağlanabilir. Depolardaki çalışma koşullarını Z kuşağı için uyarlamak, yalnızca onların işe alımını ve işte kalmasını sağlamaz (ki beraberinde büyüme, gelir, rekabet gücü ve müşteri memnuniyeti getirir) aynı zamanda depolamayı ileriye taşıyarak küresel ekonomideki konumunu güçlendirebilir.

Her biri farklı özelliklere, beklentilere ve çalışma şekline sahip 4 kuşak yani Baby Boomers, X Kuşağı, Y Kuşağı, kısmen Z Kuşağı, tarihte ilk kez bugün aynı şirkette yan yana çalışıyor. Evde bile kuşaklar arası çatışma varken şirketlerde olması çok doğaldır. Önemli olan bu “kuşak” çatışmasının nasıl yönetileceğidir. Burada en büyük sorumluluk, yönetici olan Baby Boomers, X Kuşağı, Y kuşaklarındadır.

Şirketler, Z Kuşağını sadece işe çekmeye değil onları şirkette tutmaya da odaklanmalıdır. Her ikisi, mutlaka birlikte düşünülmeli ve uygulanmalıdır. Zira zorlukla işe çekilen Z Kuşağı, kolayca şirketten ayrılabilir, başka depoya ve hatta sektöre kolayca geçebilir. Depolama, sadece kısıtlı Z Kuşağına ulaşmak zorunda kalmıyor; işe alınan Z Kuşağı, işi bırakmaya veya iş değiştirmeye çok daha istekli. İşten ayrılan Z Kuşağı, ayrıldığı şirket için hem maddi maliyete ve hem de zaman maliyetine sebep olur. Ayrılan Z Kuşağının yerine yenisini bulmak için tekrar adaylara ulaşma, adaylara görüşme, işe başlama, işi öğrenen kadar yapılan hatalar, işten ayrılanın ayrılmadan önceki isteksizliği veya bilerek yaptığı hataların maddi ve zaman maliyeti, çalışanı elde tutmanın maddi ve zaman maliyetinden çok daha düşüktür. Bugün Türkiye’deki depolarda 20-30 yaş arası işten ayrılma oranı, 3 kat artmış ve hatta işten ayrılmalar, yıllık değil haftalık ölçülme durumuna gelmiştir.

Z kuşağının depolarda çalışmaya “isteksiz” davranması, ayrıca ciddi bir sorundur. Bundan dolayı depolar, yeterli sayıda nitelikli aday bulmakta zorlanıyor (farklı şeyler yapılmazsa zorlanmaya devam edecek). İngiliz İK danışmanlık şirketi Recruit Mint’e göre şirketlerin %68’i, perakende ve konaklama alternatiflerinden %10-15 daha yüksek başlangıç ​​ücreti teklif etmelerine rağmen 30 yaşın altını depolarda çalışmak için işe çekmekte zorluk çekiyor.

Genç çalışanlar, depolarda çalışmaya tereddüt etmesinin sebepleri ne olabilir? Z kuşağı, depolarda çalışmayı nasıl tercih eder? Z Kuşağı, niçin tercih etmiyor? Z Kuşağı, niçin ayrılıyor ve başka bir depoya (hatta sektöre) geçiyor? Z Kuşağı, depolama hakkında ne biliyor veya depolamayı nasıl algılıyor? Z Kuşağı, depolamanın amacını ve faydalarını biliyor mu? Z Kuşağı, sahada çalışmaktan çekiniyor mu? Z Kuşağı, kariyer ilerlemesi ve gelişimi görmüyor olabilir mi? Z Kuşağı, uzun süre stresli ortamda çalışmak istemiyor mu?

Depolama, işe alımda ve işte tutmada sadece ücrete odaklanıyor ama bu “geleneksel” yaklaşım, işe yaramıyor. Yüksek ücret veya maaş artışları, eğer tek başına etkili olsaydı depolamadaki işten ayrılmalar bu kadar yüksek olmazdı. Bunun nedeni, çalışanların sadece ücretlerinde artış beklememeleridir. Yukarıda bahsettiğim gibi Z Kuşağı, ücret kadar artık başka şeylere de önem veriyor.

Z Kuşağını işe çekmeyi ve işte elde tutmayı isteyen depolama, onların özeliklerini ve beklentilerini anlamalı ve bunlara göre uygun İK uygulamaları geliştirmelidir. Bu, onlar için hayati önem taşımaktadır. Öte yandan depolamanın dinamik dünyası, dünyaya katkısı, teknolojinin çok kolay uygulanabilmesi gibi özellikler, aslında depolama işi için benzersiz fırsat sunuyor.

Depolama, işe alım ve işte tutma uygulamalarını yeniden tasarlamalı ve uygulamalıdır. Z Kuşağının özelliklerini ve beklentilerini anlamak ve bunlara uygun İK uygulamaları geliştirmek, depolamayı onlar için cazip hali getirecektir. Asıl soru, bunun “nasıl” yapılacağıdır. Depolama, doğru hamleler yaparsa diğer sektörlerle olan rekabette öne geçebilir ve Z Kuşağını depolarda istihdam edebilir. Sadece IK uygulamaları değil depolar, Z Kuşağı için yeniden tasarlanmalıdır. Yöneticiler, genç çalışanların beklentileriyle uyumlu uygulamalar ile ancak operasyonel mükemmelliği sağlayabilir. Yeni IK uygulamaları, Z Kuşağını depolara çekmenin operasyonel esaslardan vazgeçmeyi gerektirmediğin ve operasyonların onlarla uyumlu şekilde yapılmasını sağlamalıdır.

Depolama için nitelikli mavi yaka ve gri yaka gençleri işe çekmek ve işte tutmak, bugün artık tesislerin konumu, sayısı be büyüklüğü, kamyonların yaşı ve sayısı, teknoloji yatırımı veya süreç optimizasyonu kadar önemlidir.

Depolama, bugün bir dönüm noktasında bulunuyor. Depolamanın geleceği, yeterli sayıda nitelikli Z Kuşağına bağlıdır. Geleneksel IK işe alım ve işte tutma uygulamalarına devam eden şirketler, yetenek (iş gücü) temininde rakiplerine göre dezavantajlı olacaktır. Z Kuşağı için iş gücü rekabetinde köklü değişimi benimseyenler ise yeni uygulamalar ile gelecek için emin adımlar atacaktır.

Depolama, mavi yaka ve gri yaka temini için sadece kendi içinde değil diğer iş kolları ve hatta kasaplar ile rekabet halindedir. Bütün iş kolları, bunları kendi işine çekmeye çalışacaktır. Unutmadan. Sadece sektörler değil ülkeler de yeterli sayıda nitelikli Z Kuşağı istihdamı sorunu yaşıyor. Özellikle ABD, Almanya, İngiltere gibi “mavi yaka” sorunu yaşayan sanayileşmiş ülkeler, diğer ülkelerden “mavi yaka” ithal edebilir.

NOT: Bu gençleri anlamanın en kolay yolu, örneğin facebook, Twitter, youtube, snapchat tiktok gibi sosyal ağlardaki ikonları anlamaktır. Ayrıca arzu edenler, 8 Eylül 2015 tarihinde yazdığım “Facebook Gençliği, İşe Başlarsa” yazımı okuyabilir.

(*) TÜİK’in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2007-2024 verilerine göre 2024 sonu itibariye nüfusun %24’ü olan 20.581.669 Z Kuşağı var ve Bunların %81,5’i 15-27 yaş arasında olup ya okuyor ya da çalışıyor ve %18,5’i ise 12-14 yaş arasında olup sadece okula gidiyor. 12-18 (lise bitirme) yaş arası 8.979.370 Z Kuşağı ve 12-22 (üniversite bitirme) yaş arası ise 13.919.889 Z Kuşağı vardır. Yine TÜİK’in İşgücü İstatistikleri, Temel işgücü göstergeleri verilerine göre 2024 yılında 15-24 yaş arası gençlerin, %47’si iş gücüne dahilken %53’ü iş gücüne dahil değildir (okulda). İş gücüne dahil olanların, %16,3’ü işsiz iken %83’6’sı istihdam ediliyor.

(**) Depolama hizmeti veren şirketler veya kendi deposu olan üretici, satıcı vb. şirketler

(***) Z Kuşağından Şikayetçiyiz, İnsanımız Çalışmıyor, Ebru Hanoğlu İle Usta, 3. Bölüm: Kasap https://www.youtube.com/watch?v=kC7WDlyjD7M&t=74s