Karbonsuz Depo, Yeşil Depo, Çevreci Depo

Depolar, mal kabulden yüklemeye kadar olan süreçte CO2 salınımına neden olan elektrik, mazot, doğal gaz gibi tüketir ve çevreyi kirleten ambalaj atığı, palet atığı, yemek atığı üretir. Ayrıca depolarda çalışanların kullanımı, temizlik, sulama için su tüketilir ve depolarda gürültü oluşur. Bütün bunlar, depoların “çevre” ile olan ilişkisidir. Tedarik Zincirinin doğru (verimli, etkili, etkin) çalışmasını sağlayan depolar, ayrıca şirketlerin “çevre” ile ilişkisinin doğru olmasını da sağlar. 

Depolar, çevre dostu şirket olmayı hedefleyen şirketler için çok önemlidir. Depoların karbon ayak izini veya CO2 salınımını (emisyonunu) azaltması, “karbon nötr depo” olması (net sıfır karbon emisyon) ve çevreci depo olması, şirketlerin “çevre” hedefinin gerçekleşmesini sağlayabilir.

Depoların “karbonsuz”, “Yeşil” ve “Çevreci” depo olabilmesi amacıyla yapılacak şeyleri yazmadan önce CO2 emisyonu ile ilgili birkaç uluslararası veriyi, aşağıda sizinle paylaşmak isterim. NOT: Maalesef Türkiye’deki depoların CO2 salınımı ile ilgili böyle veriler olmaması sebebiyle uluslararası verileri yazıyorum

• Dünya genelindeki toplam CO2 emisyonunun %5,5’i, yük amaçlı lojistik kaynaklıdır. Yük amaçlı lojistik kaynaklı toplam CO2 salınımın %13-15’ise yük amaçlı lojistik ile ilgili binalar (depolar) kaynaklıdır. (1)
• Depo kaynaklı CO2 salınımının “taşıma” içindeki payı, ABD için %20 ve İngiltere için %11-30 iken lojistik tesisler (depo, terminal, liman) kaynaklı CO2 salınımının “taşıma” içindeki payı, Almanya için %15’tir. (2)
• 85%’i Avrupa’da olan 843 lojistik amaçlı bina için metre kare başına CO2 eşdeğeri (kg CO2e / m²), “aktarma” amaçlı “ortam” sıcaklığındaki depolarda 16,7 kilogram ve “karışık” sıcaklıktaki mallar için kullanılan depolarda 19,5 kilogram; “kısa süreli depolama ve aktarma” amaçlı “ortam” sıcaklığındaki depolar için 28,0 kilogram ve “karışık” sıcaklıktaki mallar için kullanılan depolarda 64,4 kilogram; “kısa süreli depolama ve aktarma” amaçlı “soğuk” mallar için kullanılan depolarda 68,0 kilogram ve “donuk” mallar için kullanılan depolarda 103,3 kilogram ve “depolama” amaçlı “ortam” sıcaklığındaki depolarda 23,6 kilogram ve “karışık” sıcaklıktaki mallar için kullanılan depolarda 22,8 kilogramdır. (3)
• 6 Milyar dolarlık e-ticaret gelir için gerekli 1 milyon m2 fulfillment merkezinin inşaat aşamasında metrekare başına 1-1,5 ton CO2 emisyonu oluşmaktadır.
• Konvansiyonel perakende ticarette ortaya çıkan CO2 emisyonunun %29’u binalardaki enerji tüketimi iken bu oran, e-ticaret için %19’dur. (5)
• “Binalar ve inşaatlar”, dünya nihai enerji tüketiminin %36’sı ve enerji kaynaklı CO2 salınımın %37’si olup “ulaştırma” ile ilgili “binalar ve inşaatlar”, her iki durum için “Konut” amaçlı binalar ve inşaatlardan sonra ikinci sıradadır. Bu 36%’nın 26%’si ve 37%’nin 23%’ü “Ulaştırma” ile ilgili binalar ve inşaatlar kaynaklıdır. (6)
• Depoların toplam karbon salınımının 47%’si “inşaatın başlamasından itibaren inşaat bitene kadar” ve 29%’u ise “inşaat bitiminden binanın hizmet verdiği süre boyunca” inşaat sürecinde kullanılan inşaat malzemelerinin üretimi, taşınması, kullanılması kaynaklıdır. Geri kalan ise operasyon kaynaklıdır. (7)
• İngiltere’deki konut harici binalardaki toplam elektrik tüketimin 12%’sini ve toplam gaz tüketiminin 6%’sını tüketen İngiltere’deki depoların ısınma ve aydınlatma için tükettiği enerji kaynaklı CO2 emisyonu, İngiltere’nin toplam GHG emisyonun 16%’sıdır. (8)
• İngiltere’de ortam sıcaklı mallar için kullanılan 15.000 m2 deponun enerji tüketiminin 65%’i depolama süreçleri (15) olan yerleri aydınlatma, 15%’i ısınma, 7%’isi akü şarj, 6%’sı ofis aydınlatma, 3%’ü otomatlar, 2%’si sıcak su, 1%’i bilgisayar ve server ve 1%’i fan ve pompalar için kullanılmaktadır. (9)

Karbonsuz, Yeşil ve Çevreci Depo olmak, yalnızca depo çatılarına güneş panelleri koymakla ve LED ampuller kullanmakla sağlanamaz. Envanter Yönetimi, depoların büyüklüğü, depolanan malın özellikler, deponun çalışma şekli, malların kalış şekli, depodaki teknoloji, depolarda kullanılan ekipman ve raflar, depo içindeki yerleşim (layout), depoların lokasyonu (coğrafyası) gibi birçok unsur, dikkate alınmalıdır. Ben, aşağıdakileri Kapsam 1-2-3 ayırımına girmeden yazıyorum. Önemli olan bunların farkına varmaktır. Sonrası yani Kapsam 1-2-3 için detaylandırma yapılabilir.

• Deponun Büyüklüğü (m2): Büyük depolarda daha fazla elektrik tüketilir, daha fazla su tüketilir, yemek atığı oluşur, daha fazla ambalaj atığı oluşur, daha fazla depocunun depoya gelmesi ve gitmesiyle daha fazla yakıt tüketimi olur, tedarikçilerden depolara daha fazla mal gelmesi ve depolardan müşterilere daha fazla mal gönderilmesiyle daha fazla yakıt tüketimi olur. Daha büyük depolama alanı, büyüyen veya büyük depo, daha fazla elektrik tüketerek daha fazla CO2 emisyonuna sebep olabilir. Daha fazla depocunun çalışacağı büyük depo, daha fazla su tüketimine ve daha fazla yemek atığına sebep olabilir. Büyük (geniş) yatay depolar yerine daha küçük (dar) ve yüksek dikey depolar tercih edilebilir. Büyük depoda ve/veya büyük boşlukların olduğu depolarda uygun ortam sıcaklığını sağlamak için daha fazla enerji tüketimi gerekebilir. Ortam sıcaklığı, geniş ve büyük depolar yerine dik ve dar depolarda daha az enerji tüketimi ile sağlanabilir ve korunabilir. Büyük depo, ekipmanların daha fazla mesafe kat etmesine ve dolayısıyla daha fazla enerji tüketimi ile daha fazla emisyona yol açar.
• Yerleşim (Layout): Depo içinde mal, insan ve ekipman hareketini yavaşlatmayan (hatta hızlandıran) ve bunların hareketindeki mesafeyi uzatmayan (hatta kısaltan) depo yerleşimi ile operasyonel verimlilik sağlanabilir. Ara katlar (mezzanine) ile depodaki alanlar, daha verimli kullanılarak enerji maliyetlerinden tasarruf edilebilir. ABC Analizi ile örneğin “hızlı malların (en çok sipariş edilen)” depo içinde yerleşimi ve bunun belirli dönemlerde gözden geçirilmesi, ekipmanların depo içinde daha az mesafede hareket edecek olması nedeniyle daha düşük enerji kullanımını sağlayabilir.
• Ekipmanlar ve Raflar: Dizel veya gazlı forkliftler yerine elektrikli forkliftler, CO2 emisyonunu azaltır ve daha gürültüsüz çalışma ortamı sağlar. Öte yandan Elektrikli forkliftler, kendisi daha az CO2 salınımına sebep olsa bile onları şarj etmek için kullanılan elektriğin karbon ayak izi de dikkate alınmalıdır. Sınırlı metre karede depolama yapılmasını sağlayan VNA sistemleri (raf ve ekipman) ve çok daha sınırlı metre karede depolama yapılmasını sağlayan ve hatta karanlıkta bile çalışabilen AS/RS sistemleri veya depolama sürecini hızlandıran veya yüksek envanter dönüşü sağlayan konveyör, sorting gibi otomasyon sistemleri, daha fazla elektrik tüketimine yol açabilir. Özellikle e-ticaret depolarında elektrikle çalışan konveyör, sorter, forklift, RF cihazı, barkod gibi çok fazla sayıda ekipmanın ve cihazın kullanılması, CO2 salınımını arttırır. Raflar için düşük karbon salınımı olan boyalar kullanılabilir.
• Enerji: Depolar için güneş ve rüzgârdan üretilen elektrik enerjisi kullanılabilir. Örneğin güneş panelleri, depoların çatılarına ve yan duvarlarına yerleştirilebilir ve rüzgâr tribünü, depo sahasına konulabilir. Ayrıca güneş ve/veya rüzgâr ile elektrik üretimi yapan tedarikçiler, depodaki elektrik tüketimi için kullanılabilir. Gelişmekte olan enerji depolama sistemleri, güneş enerjisini gece kullanılmak üzere depolayabilir.
• Envanter Yönetimi: Envanter Yönetimi ile ilgili kararlar, örneğin “sipariş karşılama oranını” yüksek tutmak, uzak tedarikçiler nedeniyle emniyet stoğu ve “sipariş çevrim süresini” kısaltmak amacıyla “daha fazla stok miktarının” depolanması için daha fazla depolama alanının (m2) gerekebilir. Daha büyük depolama alanında daha fazla elektrik tüketilir, daha fazla su tüketilir, yemek atığı oluşur, daha fazla ambalaj atığı oluşur, daha fazla depocunun depoya gelmesi ve gitmesiyle daha fazla yakıt tüketimi olur, tedarikçilerden depolara daha fazla mal gelmesi ve depolardan müşterilere daha fazla mal gönderilmesiyle daha fazla yakıt tüketimi olur. Ayrıca yüksek “envanter dönüşü” sağlayan konveyör, sorting gibi otomasyon sistemler, daha fazla elektrik enerjisi tüketerek daha fazla CO2 emisyonuna sebep olabilir.
• Mallar: Soğuk (11) ve donuk (12) malların depolanması, azami ortam sıcaklığında (13) depolanması gereken mallardan çok daha fazla CO2 emisyonunun oluşmasına yol açabilir. Soğuk ve donuk mallar için çok fazla elektrik tüketimi gerekir. Ortam sıcaklığı ve serin ortam için elektrik tüketiminin kaynağı olan HVAC sistemi gerektirebilir.
• Çalışma amacı: Daha küçük ve sadece aktarma görevi olan cross dock amaçlı depolar,siparişleri alan, palet bazlı depolama yapılan depolara ve siparişlere göre toplama yapılan, siparişlere uygun ambalajlama ve paketleme yapılan, özel operasyonlar (14) yapılan Dağıtım Merkezlerine göre daha az CO2 emisyonuna sebep olur.
• Operasyonlar: Konvansiyonel depolarda çok nadir görülen ambalajlama ve paketleme, e-ticaret depoları için direkt enerji tüketicisi ve atık üreticisidir. İadelerin elleçlenmesi (iade kabul, tasnif, imha vs.) ve depodaki süreçlerde (15) yapılan hataların düzeltilmesi nedeniyle oluşan fazla mesailer veya üç vardiyalı çalışma, fazla elektrik tüketimine, su tüketimine ve yemek atığı oluşumuna sebep olabilir. Konvansiyonel perakende için kullanılan depolara göre e-ticaret için kullanılan depolarda çok daha fazla elektrik tüketilir, daha fazla su tüketilir, daha fazla yemek atığı oluşur, daha fazla atık oluşur. (16)
• Ambalaj ve Paketleme: Karton kutular, plastik torbalar ve ambalaj malzemelerinin üretimi, taşınması ve bertarafı, CO2 emisyonuna sebep olur. Bunlar, %100 geri dönüşümlü ve/veya yeniden kullanılabilir olabilir. Plastik yerine doğada biyolojik olarak kolayca parçalanabilir, %100 geri dönüştürülebilir, kompostlanabilen, şeker kamışı veya kenevir gibi bitki bazlı ambalaj malzemeleri kullanılabilir. Ayrıca malın ölçülerine uygun ambalaj kullanımı, ambalaj malzemesi israfını ve atık miktarını azaltır. Böylece hem ambalaj üretiminin hem de bunların nakliyesinin karbon ayak izi azalabilir. Özellikle plastik poşet veya koliden yapılan nakliye ambalajı, E-ticaret için kullanılmayabilir (mümkünse).
• Paletler: Ağaç kesilmesi yerine geri dönüştürülmüş tahta vb. malzemelerden veya yeniden şekillendirilmiş mobilyalardan yapılan paletler kullanılabilir.
• Kalış süresi: Malların azami bir gece kalacağı cross dock depolar, malların uzun süre kaldığı Dağıtım Merkezlerine göre daha az CO2 emisyonuna sebep olur.
• Kullanılan teknoloji: Envanter kontrolünü ve mal kabulden yüklemeye kadar olan depolama süreçlerini iyileştirerek, geliştirerek ve en uygun duruma getirerek (optimizasyon) iş yapışı hızlandıran, olası operasyonel hataları önleyen ve gerçek zamanlı stok kontrol ile örneğin SKT’leri takip eden ve talepleri (sipariş) ve arzı (tedarik) yöneterek daha az stok miktarının depolanmasını sağlayan Endüstri 4.0 ve Yapay Zekâ destekli WMS ve otomasyon, aynı zamanda CO2 emisyonunu ve atıkları azaltabilir. Yapay Zekâ destekli hareket sensörleri, depo içinde hareket olmayan yerlerde elektrik tüketimini engeller. Yapay Zekâ destekli sıcaklık ve nem sensörleri, depo içinde sıcaklık kayıplarını ve nem artışlarını anlık takip ederek örneğin iş olmayan rampa kapasının açık kalmasını engeller (kapatır). Depolarda resmi evrak dahil her türlü kâğıt kullanımı, sıfırlanarak dijital dokümantasyon olabilir.
• Tasarım ve inşaatı: Depoların inşaatında “çevre dostu, sıfır salınımlı, düşük karbon ayak izine sahip” malzemeler (17) kullanılabilir. Depoların duvarları ve çatıları, iyi yalıtılmalı ve sızdırmaz olmalıdır. Depolarda ısı kaybı (iç ortamdaki ısının, dış ortama geçiş yapması), duvarlardaki ve çatıdaki yalıtım malzemeleri ile önlenebilir. Rampalar ve çatılar, sıcaklık çıkışı veya girişi olmayacak şekilde inşa edilebilir. Depoların mimari yapısı, gün ışığından en fazla yararlanacak şekilde olabilir. Bu amaçla örneğin çatıda daha fazla çatı pencereleri (skylight) olabilir ve/veya yan duvarlar ile daha fazla doğal ışık içeri girebilir. Olası enerji kayıplarını önlemek amacıyla elektrik altyapısı (kablolar, prizler vs.) için enerji verimli malzemeler kullanılabilir. Rampaları ve kapıları kuzeye bakan depoların ısıtılması, maliyetlidir.
• Lokasyon: Şirketler, deponun bulunduğu iklimi göz önünde bulundurmalıdır. Deponun bulunduğu yerdeki iklim, depolama alanının metrekaresi başına ısıtma, havalandırma ve iklimlendirme için gereken enerjiyi belirler. HVAC (18) sistemi, özellikle aşırı iklim koşullarına sahip bölgelerde en büyük enerji tüketicileridir. HVAC sistemi, ortam sıcaklığının ve serin ortamın sağlanması için kullanılır.
• Sıcaklık: Bir depoda doğru sıcaklığın olması ve bunun korunması, çalışanların konforu ve depolanan malların kalitesinin korunması için çok önemlidir. HVAC sistemi, depocular ve mallar için uygun sıcaklığın sağlanması ve bunun korunması amacıyla kullanılır. Aşırı sıcak veya aşırı soğuk, çalışanları ve malları olumsuz etkileyebilir. Doğru sıcaklığın sağlanması (çok sıcak veya çok soğuk olmaması) ve çok nemli olmaması, özelikle geniş ve açık alanları olan depolar için önemli miktarda enerji harcaması gerektirir. Dışarıdaki aşırı sıcak veya soğuk hava, örneğin duvarlardan, açık rampa kapılarından, çatılardan deponun içine girerek depocular ve mallar için uygun sıcaklığı olumsuz etkilememelidir (deponun içi, aşırı sıcak veya soğuk olmamalı) ya da depocular ve mallar için uygun ortam sıcaklığı, yine duvarlardan, açık rampa kapılarından, çatılardan deponun dışına kaçmamalıdır. HVAC sistemindeki verimsizlikler, daha fazla elektrik tüketimine ve dolayısıyla daha fazla CO2 emisyonuna yol açar. Akıllı ve enerji tasarruflu HVAC sistemi, enerji tüketiminin artmaması ve hatta azalması için kullanılabilir; ısı kaybını önlemek için duvarların, çatıların ve kapıların yalıtımı yapılabilir ve sızıntılar kapatılabilir; ısıtılması veya soğutulması gereken hava hacmini azaltmak için daha küçük ve daha kolay iklimlendirilebilen alanlar oluşturmak amacıyla hareketli bölme duvarları kullanılabilir. Rampa kapıları, çalışmadığı zamanlarda mutlaka kapalı olmalıdır. Gün boyunca güneş ışığından gelen ısıyı emen beton veya asfalt yüzeyler (dış alanlarındaki zeminler), akşam ve gece boyunca bu ısıyı depoya doğru yayar ki bu da deponun ısınmasına yol açar. Bu durumda depoyu soğutmak için daha fazla enerji tüketilebilir. Deponun çevresindeki çimler ve/veya ağaçlar, daha serin ortam sağlayabilir ve HVAC sistemindeki klimanın yükünü azaltabilir. Güneş ışığının azaltmak için iç ve dış mekân güneşlikleri kullanılabilir. Bitkilerden oluşan yeşil çatı, güneşin etkisini azaltır ve buharlaşma yoluyla serinliği sağlarken kışın ise ısı kaybını azaltabilir.
• Aydınlatma, depolar iş emniyeti, güvenlik, malların korunması ve operasyonel verimlilik için çok önemlidir. Yeterli aydınlatma olmaz ise mal kabulden yüklemeye kadar olan süreçte yapılan hatalar nedeniyle mükerrer çalışma ve fazla mesai, kazalar olabilir. Öte yandan aşırı ve gereksiz aydınlatma, israf ve maliyete yol açar. Yapay Zekâ destekli hareket sensörlü aydınlatma ile yalnızca kullanımda olan alanların aydınlatılması sağlanabilir. Hareket sensörlü LED aydınlatma, akkor, halojen, civa buharlı, floresan gibi enerji israfına yol açan aydınlatma yerine kullanılabilir. Hareket sensörleri sayesinde LED aydınlatma, sadece operasyon olduğunda çalışır ve operasyon olmadığında ise aydınlatma olmaz. Aydınlatma, depocular veya ekipmanlar koridora girdiğinde devreye girebilir ve oradaki iş bitince aydınlatmaya gerek kalmaz.
• Su Tüketimi: CO2 salınımına etkisi olmasa bile su tüketimi, çevre dostu depo için önemlidir. Geri dönüştürülen kullanılmış musluk suyu ve toplanan yağmur suyu, örneğin tuvaletlerde, depo içi temizlikte ve dış alan sulamada kullanılabilir. Tuvaletlerde su tüketimini azaltmak için sensörlü musluklar, susuz pisuvarlar ve düşük sifonlu tuvaletler kullanılabilir. Deponun çevresi, su ihtiyacı çok olmayan ve/veya iklime dayanıklı bitkiler ile yeşillendirilerek güneşin yakıcı etkisi azaltılabilir.
• Elektrikli araçlar: Depoya gelen elektrikli otomobil, kamyon ve kamyonet için yenilenebilir enerjiyle çalışan şarj noktaları kurulabilir.
• Araçlar (19): Depoya gelen ve depodan çıkan araçların yaptığı nakliye, depoların CO2 emisyonunu etkiler. Yüksek araç içi doluluk (20), daha yakıt tüketimi ve daha az CO2 emisyonu sağlar. Mallar için aktarma yapılan noktaların sayısı ve bu noktalardaki beklemeler, azaltılmalı (mümkünse sıfırlanmalı). Taşıma rotalarının optimize edilmesi, sevkiyatların birleştirilmesi ve daha yakıt tasarruflu araçların kullanılması, CO2 emisyonunu azaltabilir. Sürdürülebilir depolama için çevresel etkiyi en aza indirmek ve tedarik zinciri verimliliğini optimize etmek amacıyla üreticiler, deponun müşteriler, tedarikçiler, teslimat ortakları ve çalışanlar gibi çeşitli paydaşlar için erişilebilirliğini göz önünde bulundurmalıdır. Bu, nakliye mesafelerini ve maliyetlerini en aza indirerek CO2 emisyonu azaltabilir.
• Paylaşımlı depo ve Gri Depo: Depoların daha fazla ortak kullanımı (21) için depolar arasında fiziksel internet (22) oluşturulabilir. Ayrıca Gri Depolama (23) ile depolama alanları inşa etmeye gerek olmadan depolama alanı arzı sağlanabilir ve yeni inşa kaynaklı CO2 salınım, sıfırlanabilir.
• Performans Kriterleri: Depo için çevre ile ilgili “performans kriterleri (24)” belirlenebilir ve bunlar, düzenli takip edilerek değerlendirilebilir.
• Karbon Kredisi: Yukarıda bahsedilen fiziki gayretlere ve çalışmalara ilaveten depo, kalan emisyonları için karbon kredisi kullanarak karbon nötr depo olabilir.
• Karbonsuz, Yeşil, Çevreci Depo Kültürü: Depoda “Karbonsuz, Yeşil, Çevreci Depo Kültürü” olmadan yukarıdaki bütün çalışmalar, bir süre sonra “boşa gayret” olabilir. Bunun olmaması için depoculara enerji tasarrufu, atık azaltma, doğru (25) çalışma, hata yönetimi gibi eğitim programları düzenlenebilir; her depocu için “bireysel çevre ve karbon nötr olma hedefleri” verilebilir; depocular, karbon nötr depo için iyileştirmeleri belirleme ve uygulama sürecine dahil edilebilir.

NOT: Yukarıda sayılanlar, tek başına değerlendirilmelidir. Her birinin, olumlu ve olumsuz etkileri iyice hesaplanarak uygulanmalıdır. Örneğin elektrikli forkliftler, şarj olurken ve AS/RS sistemleri, çalışırken daha fazla CO2 salınımına yol açabilir veya dış alana daha fazla bitki örtüsü, daha fazla su tüketimine sebep olabilir.

İngiltere’de yapılan çalışmaya göre depolar için toplam 10,2 milyon ton CO2 emisyonunun %15’, çok basit önlemler sayesinde azaltılabilir. (10)

Şirketler, “Karbonsuz, Yeşil, Çevreci Depo” için “depo” merkezli yeni TZ yapısı gibi radikal uygulamalar geliştirmelidir. Aksi takdirde “Yeşil Mutabakat” için bahsedilen “1,5 dereceyi” sağlamak için gerçekten “radikal” değişimler yerine sanki sadece “güneş paneli, LED ampul ve elektrikli araçlar” ile yetinilecek diye düşünüyorum.

Tedarik zincirlerinde çok önemli bir unsur olan depolar, malların çevreye olan etkisini azaltmak amacıyla mutlaka hesaba katılmalıdır. “Karbonsuz, Yeşil, Çevreci” depo olmak sadece deponun çevresel etkileri için değil müşteri memnuniyeti ve deponun maliyetleri için önemlidir (zaruridir.)

(1) Supply Chain Decarbonization, The Role of Logistics and Transport in Reducing Supply Chain Carbon Emissions, World Economic Forum (WEF)

(2) Emission Intensity Factors for Logistics Buildings, Fraunhofer Institute For Material Flow And Logistics IML,

(3) Emission intensity factors for logistics hubs – German, Italian and Latin American consortium for resource efficient logistics hubs & transport, GİLA

(4) How turning retail stores into e-commerce centres can avoid massive emissions, World Economic Forum (WEF)

(5) Is E-Commerce Good for Europe? Economic and environmental impact study, Oliver Wyman (Konvansiyonel perakende ticarette ortaya çıkan CO2 eş değer 4.052 gramın %29’u binalardaki enerji tüketimi iken e-ticarette oluşan karbondioksit eş değer 879 gramın %19’u binalardaki enerji tüketimi).

(6) Global Status Report for Buildings and Construction, 2021, Global Alliance for Buildings and Construction and UN Environment Programme

(7) Embodied carbon and operational carbon: working together, Wood For Good https://woodforgood.com/news-and-views/2020/09/29/embodied-carbon-and-operational-carbon-working-together/

(8)  Warehousing in the UK: Operations, Planning and Decarbonisation (Full Report) University of Cambridge

(9) Energy efficiency opportunities for warehousing and logistics companies, Carbon Trust

(10) Environmental Impact of Warehousing: A scenario analysis for the United States; UKWA Save Energy. Cut Costs: Energy Efficient Warehouse; Warehouse Management A Complete Guide to Improving Efficiency and Minimizing Costs in the Modern Warehouse, Gwynne Richards0

(11) 0-4 santigrat derecede korunması gereken soğuk malların

(12) 0 santigrat derecenin altında korunması gereken donuk malların depolanması,

(13) azami 10-15 santigrat derece olan ortam sıcaklığında korunması gereken mallar

(14) kitting, co-packing, etiketleme, paketleme, hediye paketleme, doküman ekleme, birleştirme (bundling), hafif montaj vb. “özel” operasyonlar * Kitting: birlikte kullanılabilecek farklı SKU’ları birleştirmek (örneğin farklı tedarikçilerden gelen kablo, laptop,laptop çantası vs. birleştirip tek kutuya konulabilir, abonelik modeli için yapılan paketler, hediye setleri,) Co-packing: Depoya Dökme veya paletli gelen ürünler, mağazada / markette satılacak biçimde paketlenir (ticari paketleme yapılır) veya kitting gibi birlikte kullanılabilecek SKU olmasına gerek olmadan örneğin müşteri, mentollü ve çilekli sakızların veya sade ve meyveli gazozların aynı kolide gitmesini (şrinklenmesini) isteyebilir.

(15) mal kabul, yerleştirme, toplam, paketleme, sevkiyata hazırlama, yükleme süreçleri

(16) Örneğin E-ticaretin artışı ile e-ticaret depolarında artan adet bazlı toplama, paketleme, katma değerli operasyonlar, sevkiyata hazırlama ve yükleme operasyonları, elektrik tüketimini ve dolayısıyla CO2 salınımını arttırır. E-ticaretin artışı ile artan paketleme operasyonu sonucunda plastik paketleme ve ambalaj malzemelerinin tüketimi ve bunların atıkları artmaktadır.  E-ticaretin artışı ile aynı metre kare konvansiyonel perakende için kullanılan depolama alanına göre daha fazla depocunun çalışıyor olması, daha fazla su tüketimine ve daha fazla yemek atığının oluşumuna neden olur.

(17) Örneğin geri dönüştürülmüş çelik, sürdürülebilir beton (örneğin SCM beton), geri kazanılmış ahşap, bina çevresinde demir çelik yerine bambudan yapılan iskeleler, atık malzemelerden tuğlalar, mantardan yapılan tuğlalar kullanılabilir

(18) Heating, Ventilating, Air Conditioning (Isıtma, Havalandırma, İklimlendirme)

(19) Depocuları depoya getiren ve depocuları depolardan götüren araçlar (servisler, otomobiller), tedarikçilerden depolara mal getiren ve malları depodan müşterilere taşıyan ve iadeleri depolara getiren araçlar (kamyon, kamyonet) ve iadeleri depodan imhaya ve tedarikçilere taşıyan araçlar (kamyon, kamyonet)

(20) Nakliye araçları için örneğin uluslararası standart paletlerin kullanılması zorunlu olabilir ve mallar ve/veya ambalajlar (paket), araç içinde neredeyse %100 doluluk sağlayabilecek şekilde tasarlanabilir.

(21) https://deportak.com/paylasim-ekonomisi/ ve https://deportak.com/kategori/on-demand-depolama/

(22) https://deportak.com/fiziksel-internet/

(23) https://deportak.com/gri-depolama/ ve https://deportak.com/kategori/gri-depolama/

(24) CO2 emisyonu (depo toplam, mal kabul, toplama, paketleme, çalışan kişi, m2, depodaki toplam ürün miktarı), elektrik tüketimi ve sapmaları, sıcaklık ölçümü ve sapmaları, nem ölçümü ve sapmaları, kullanılan güneş enerjisi oranı, kullanılan rüzgâr enerjisi oranı, su tüketimi ve sapmaları, içme haricinde diğer işler için kullanılan yağmur suyu oranı, atık ambalaj malzemesi miktarı vb. performans kriterleri ile deponun çevre performansı düzenli takip edilebilir. Enerji kullanımını, atık üretimini ve diğer temel ölçümleri düzenli gözden geçirmek, karbon nötr depo olmak için gereklidir.